Voor de meeste zwakke lezers en spellers gaat de klassikale basisinstructie te snel en in te grote stappen. Wanneer ze vervolgens aan het werk gaan, lopen ze al snel vast. Ze maken hierdoor fouten en zijn geneigd snel af te haken. Voor deze leerlingen is het belangrijk dat de instructie nog eens in kleinere stappen wordt herhaald. Een vaardigheid kan zo eerst samen met de leerkracht geoefend worden, voordat de leerling de vaardigheid zelf in verschillende contexten gaat toepassen. Ook voldoende herhaling van eerder aangeleerde vaardigheden is van groot belang. Bij begeleide inoefening kunnen de volgende stappen centraal staan:

• elke denkstap hardop voor doen
• steeds nagaan bij de leerlingen of ze de stap begrijpen
• voorbeelden geven, maar zo min mogelijk proberen uit te weiden
• stap voor stap proberen de moeilijkheidsgraad van de oefening te verhogen

Het geven van goede feedback is belangrijk, maar ook best lastig! Vaak houden we het bij een simpel ‘goed gedaan’ of ‘slim van jou hoor!’, terwijl concrete feedback die gericht is op het groeiproces van een leerling juist kan zorgen voor meer plezier in het leren. Er zijn verschillende vormen van feedback:
•  persoonsgericht: “Jij kan dit goed”
•  inspanningsgericht: “Jij hebt hard gewerkt”
•  procesgericht: “Lees de eerste letter nog eens”
•  resultaatgericht: “Dat is goed”
Bij het geven van feedback is het belangrijk om de aandacht te richten op het leerproces van een kind. Doorzettingsvermogen, aanpak en inzet worden hierdoor belangrijker dan resultaten en scores. Een website waar hier veel over terug te vinden is (aan de hand van de mindsettheorie van Carol Dweck), is: platformmindset.nl/feedback

We noemen een paar mogelijkheden voor effectieve feedback bij leesfouten. Het is van belang dat de leerkracht een fout verbetert, bijvoorbeeld door:

• het hele woord direct correct voor te zeggen
• feedback te geven op de klankstructuur, door bijvoorbeeld samen een woord in stukjes te verdelen
• een actieve bijdrage van een leerling te vragen en de leerling te vragen om een bepaald woord nogmaals rustig op te lezen
• de Wacht-Hint-Prijs methode te gebruiken. Hierbij staat ‘wacht’ voor: niet direct reageren, maar de leerling eerst de kans geven om zichzelf te verbeteren. ‘Hint’ staat voor: stel een vraag of geef een hint (bijvoorbeeld: ‘lees die zin nog eens’ of ‘kijk nog eens even naar dit woord’). ‘Prijs’ staat voor: prijs de leerling na het goed lezen van een zin en na het verbeteren van een leesfout.

Ook bij spelling geldt dat het geven van feedback bevorderlijk is voor het leerproces. Hierbij kan het helpen om:

• zelf het werk te laten nakijken
• direct feedback te geven en niet pas uren of dagen later
• informationele feedback te geven: dus niet alleen vertellen dát er een fout is gemaakt, maar ook wát er dan fout is gegaan

Voor zwakke lezers is het kiezen van een leuk boek vaak een grote uitdaging. Toch werkt het motiverend als leerlingen zelf het boek uit mogen zoeken. Ze hebben echter wel behoefte aan ondersteuning bij het maken van boekkeuzes.

Een leerkracht kan hierbij helpen door aan te sluiten bij de interesses van een leerling, door boeken in de klas of school aantrekkelijk te presenteren of door een aantal boeken in de klas te introduceren.

Zeker voor zwakke lezers is het fijn als ze zich alvast kunnen oriënteren op de inhoud van een verhaal door de bespreking van een boek door de leerkracht en door eventueel samen het eerste hoofdstuk te lezen. Dit biedt handvatten om zelf weer verder te kunnen lezen.

Zwakke lezers kiezen vaak een te moeilijk boek, omdat dit beter aansluit bij hun belevingswereld. Ze leggen dit boek later vaak gefrustreerd weer weg. Leerkrachten kunnen helpen met het kiezen van boeken die aansluiten bij de interesses, maar die niet té moeilijk zijn. Bekende series voor leerlingen die moeite hebben met lezen, zijn bijvoorbeeld Zoeklicht (Zwijsen), Leesbalans Leesserie (Delubas), Troef-reeks (Van Tricht) en Bizonboeken. Ook hebben veel bibliotheken een Makkelijk Lezen Plein, met lees-, beeld- en oefenmateriaal dat speciaal geselecteerd is voor kinderen die moeite hebben met lezen.

Denk tot slot ook eens aan luisterboeken, samenleesboeken, toneelleesboeken en gedichten. Deze kunnen voor zwakke lezers ingezet worden ter afwisseling van gewone boeken.

Voor schrijven en spelling geldt dat leerlingen meer gemotiveerd zijn wanneer een schrijfopdracht functioneel en betekenisvol is. Zeker wanneer het aansluit bij de interesses en belevingswereld van de leerlingen. Denk bijvoorbeeld aan een stukje schrijven voor de schoolkrant, een brief schrijven aan een familielid, een inzamelactie opzetten etc. Dit is natuurlijk niet altijd mogelijk, maar is zeker leuk voor de afwisseling.

Ook een aantrekkelijke, speciale plek creëren in de klas waar aan dit soort projecten gewerkt kan worden, kan stimulerend werken. Daarnaast vinden veel kinderen het leuk om op de computer te werken. Wanneer de spellingcontrole aan staat, krijgen kinderen ook nog eens direct feedback op wat ze geschreven hebben!

Kijk voor meer tips bij School & dyslexie.

Wil je de zwakke lezers en spellers op jouw school méér bieden? Of heb je vragen over dyslexie, diagnostiek of behandeling? Neem hiervoor gerust contact op met Fleur Dekker, Onderwijsadviseur & Orthopedagoog.